Włochy – czasami zastanawiamy się co stanowi o tym, że ta ojczyzna melodyjnego języka stała się tak popularna wśród turystów i zyskała tylu zwolenników. Podstawowe skojarzenia związane z tym krajem to bogata historia, wspaniała kultura i sztuka, unikalne zabytki architektury, niezapomniane dzieła znanych artystów. Dodajmy do tego nasze osobiste odczucia: promienie słońca muskające rozgrzane ciało, błękit nieba i lazur morza, niezapomniane widoki malowniczych toskańskich pól, czy krętych nadmorskich dróg wybrzeża Amalfi, wspaniałą kuchnię śródziemnomorską, smak oliwy, owoców morza i dobrego wina, zapach cytrusów i bugenwilli. Te wspomnienia przychodzą nam na myśl kiedy w słotne, jesienne dni, nasze myśli kierują się w stronę kolorowych obrazów odchodzącego lata.
Na początek, pragnę zachęcić Was do odwiedzenia rejonu, który pomimo swoich wspaniałych walorów turystycznych zazwyczaj pomijany jest zarówno przez polskie wycieczki, jak i przez turystów indywidualnych. Doceniony przez turystów innych nacji, którzy już dawno odkryli jego uroki, przez Polaków został na razie dostrzeżony w minimalnym stopniu. A szkoda, bo jest to wspaniałe miejsce gdzie odpoczynek staje się prawdziwą przyjemnością – łagodny, śródziemnomorski mikroklimat, bujna przyroda, błękit nieba i wody, odurzający zapach pinii, gajów oliwnych i drzewek cytrusowych – to wszystko stwarza niezapomnianą mieszankę, która sprawia, że pragniemy tu powrócić ponownie.
Rejonem od którego rozpoczynam wędrówkę po Włoszech są okolice jeziora Garda (Lago di Garda), usytuowanego w północnych Włoszech. Jego dogodne położenie sprawia, że dojazd autostradą „Brennero” z austriackiego Innsbrucku nie zabiera wiele czasu. Z autostrady zjeżdżamy za Rovereto, kierując się szosą do miejscowości Nago i Torbole. Tutaj mała przestroga – często zdarza się, że w szczycie sezonu, ten krótki, 17 kilometrowy odcinek, pokonujemy w ślimaczym tempie, a sznur samochodów przed nami wystawia naszą niecierpliwość na długą próbę. Za miejscowością Nago, naszym oczom ukazuje się wspaniały widok położonego poniżej jeziora Garda, oraz panorama otaczających go gór. Serpentynami zjeżdżamy do miejscowości Torbole, gdzie możemy wybrać jedną z dwóch, interesujących dróg prowadzących nas wzdłuż jeziora na południe, do autostrady Wenecja – Mediolan. Kierując się na prawo – zachodnią stroną jeziora, poprzez Riva del Garda i Limone sul Garda, skręcając zaś w lewo – wschodnim wybrzeżem prowadzącym przez Malcesine i Torii del Benaco. Obie drogi są interesujące, lecz różnorodne – droga przez Limone jest kręta, a na paru dłuższych odcinkach poprowadzona została w tunelach wydrążonych w skałach stromo opadających do jeziora, natomiast droga przez Malcesine prowadzi nas przez urocze miasteczka i gwarantuje nam możliwość podziwiania pięknych widoków. W tym miejscu kolejna uwaga – skutkiem atrakcyjności tych rejonów jest duży ruch samochodowy, a co za tym idzie, powolne tempo jazdy i częste korki. Trzeba się zatem duchowo na to nastawić i chociaż bywa to dość męczące, widoki z pewnością zrekompensują nam czas stracony w podróży.
Lago di Garda jest typem jeziora polodowcowego, a zarazem największym jeziorem włoskim, rozciągającym się na długości ok. 55 km. Położone w trzech prowincjach: Werona, Trydent i Brescia, zachwyca swoim różnorodnym ukształtowaniem – na północy otoczone górami łańcucha Gruppo del Baldo, na południu przechodzi w równinę. Lago di Garda, z uwagi na swój specyficzny mikroklimat, otoczone jest bujną roślinnością śródziemnomorską, a na zboczach gór rozsiadły się gaje oliwne, oraz drzewa cytrusowe. To właśnie z uwagi na swój łagodny klimat rejon ten cieszy się nie tylko uznaniem turystów szukających odpoczynku, lecz został również doceniony przez osoby poszukujące aktywnych form wypoczynku. Jezioro Garda jest jednym z najlepszych miejsc w Europie do uprawiania surfingu i windsurfingu, trasy rowerowe zaspokoją potrzeby wielu zapaleńców wypraw rowerowych, a szczyt Monte Baldo na który można wjechać kolejką linową, gwarantuje wspaniałe wrażenia wszystkim zwolennikom wędrówek pieszych.
Nad jeziorem położone są urocze miasteczka, ponadto w okolicy znajduje się wiele innych atrakcji które sprawią, że każdy – nawet najbardziej wybredny turysta, znajdzie coś dla siebie, a pobyt nad Lago di Garda stanie się przyjemnością.
Spośród wielu miasteczek położonych nad Gardą, mnie najbardziej przypadły do gustu trzy z nich – Malcesine, Limone sul Garda i Sirmione. Każde z nich jest inne, każde z nich posiada swój indywidualny charakter, a podczas spacerów po uroczych, wąskich uliczkach odkryjemy nie tylko ich czar, lecz również ich ciekawą historię.
Malcesine – z wąskimi, krętymi uliczkami tarasowo schodzącymi do jeziora, zamkiem dumnie górującym nad miasteczkiem i bogatą historią.
Malcesine – zamek
W okolicy znaleziono ślady kultury etruskiej, a miasteczko, które stało się ważnym punktem obronnym, przechodziło przez ręce Longobardów, Franków, Republiki Weneckiej, Francuzów i Austriaków. To właśnie za austriackiego panowania, zakończonego w 1866 roku, zamek pełnił funkcję garnizonu wojskowego. W 1881 roku rejon ten został ostatecznie przyłączony do Włoch.
Malcesine – zamek
Pierwotny zamek wzniesiony został na stromych skałach wybrzeża przez Longobardów, na przełomie V i VI wieku. W XIII wieku przeszedł w ręce rodziny Della Scala i chociaż ich panowanie nie trwało długo (zakończyło się w roku 1387), zamek do dzisiejszego dnia nosi nazwę pochodzącą od ich nazwiska.
Malcesine – widok z zamku na przeciwległy brzeg
Zamek był wielokrotnie przebudowywany, tak więc podczas zwiedzania odnajdujemy zarówno fragmenty średniowieczne (biała, kamienna wieża), jak i pochodzące z późniejszego okresu (solidne mury obronne z XIII wieku). Warto odwiedzić ten przepięknie położony zabytek, aby z wysokości jego murów podziwiać panoramę jeziora, wraz z przeciwległym stromym i skalistym brzegiem.
Wszystkim miłośnikom wycieczek proponuję wjazd kolejką linową na szczyt góry Monte Baldo (1.760 m. n.p.m.), skąd roztacza się wspaniała panorama na Lago di Garda.
Malcesine – porcik
Następnie, udajmy się na spacer wąskimi, brukowanymi uliczkami starego miasta, nie zapominając o tym, aby wstąpić do jednej z wielu położonych w pobliżu kawiarenek i nieśpiesznie popijając aromatyczne, mocne espresso, obserwować różnobarwny tłum turystów przetaczający się nieopodal. Możemy również wpaść do restauracji położonej nad samą wodą, aby wybrać coś ze smakowitych frutti di mare, lub delektować się smakiem oryginalnej włoskiej pizzy (tak, tak – na super cienkim cieście!) .
Krewetki – Gamberoni
W staromiejskich sklepikach znajdziemy ciekawe wyroby skórzane, ceramikę, oraz oliwę z oliwek z okolicznych upraw. Niestety, ceny oliwy nie zachęcają do pośpiesznych zakupów, a sklepikarze, korzystając z natłoku turystów, dostosowują ceny do turystów z grubszym portfelem (zwłaszcza Niemców), znacznie je zawyżając. Poszukajmy zatem okazji cenowych w innym miejscu. Warte wspomnienia jest również doskonałe wino Bardolino (różowe Chiaretto, czerwone Classico), produkowane w okolicach pobliskiej miejscowości o tej samej nazwie.
Limone sul Garda – położone po przeciwnej stronie jeziora (prawie na wprost Malcesine), skrywa się w cieniu wielkiego klifu.
Jego nazwa pochodzi od gajów cytrusowych, które w rejonie miasteczka rosły od wielu lat. To malownicze miejsce cieszy się ogromną popularnością turystów, tak więc w niewielkim miasteczku panuje ruch i różnojęzyczny gwar. Promenada nad jeziorem, małe porciki, oraz wąskie, czasami strome uliczki zapraszają do spacerów, a okoliczne sklepiki gościnnie otwierają swoje podwoje. Można w nich nabyć wyroby skórzane, włoskie przysmaki pochodzące z tego rejonu, pachnące mydełka cytrynowe, oraz znakomite likiery Limoncello i Limoncino. Jeszcze do niedawna dojazd do Malcesine był utrudniony, można było jedynie dopłynąć tam łódką, lub przedzierać się przez góry. Podjęto zatem decyzję o wybudowaniu innej drogi która skomunikuje Limone z innymi miejscowościami.
Limone sul Garda – promenada nad jeziorem
Ta żmudna i trudna technicznie droga została ukończona w roku 1932, kiedy to oddano ją do użytku pod nazwą Gardesana Occidentale. Trasa w większości przebiega wygodnymi, szerokimi tunelami, co niezmiernie ułatwiło mieszkańcom Limone kontakt z resztą rejonu. To również w znacznym stopniu przyczyniło się do rozwoju turystyki po tej stronie jeziora.
W Limone znajdziemy wiele restauracyjek i kawiarenek serwujących typowe dania włoskie, dania rybne, czy wspaniałe lody. Warto odpocząć w jednej z położonych nad samą wodą knajpek, spoglądając na łódki sunące po jeziorze, czy przypatrując się przepływającym kaczkom.
Limone sul Garda
Do Limone sul Garda możemy dopłynąć niewielkimi stateczkami z miejscowości położonych w innych częściach jeziora. Dużą popularnością cieszy się trasa Limone sul Garda – Malcesine, turyści bardzo chętnie z niej korzystają, podziwiając z górnego pokładu piękną panoramę jeziora wraz z miejscowościami Malcesine i Limone sul Garda położonymi na przeciwnych jego brzegach. Podróż trwa około 30 minut, a bilet w obie strony kosztuje 9,00 EUR.
Okolice Lago di Garda urzekały przez wieki artystów. Malownicze krajobrazy wykorzystywali również filmowcy. To tutaj, w tunelach Gardesana Occidentale, kręcone były sceny które ubarwiły początek filmu „Quantum of Solace„. To tutaj właśnie Agent 007 – James Bond uciekał w szaleńczym pędzie przed ścigającymi go ochroniarzami pana White’a (powiązanego z tajemniczą organizacją Quantum), pragnącymi odbić swojego szefa.
Sirmione – położone w południowej części jeziora, na niewielkim, 4 kilometrowym cyplu, stanowi jedną z ważniejszych atrakcji turystycznych Lago di Garda.
Przepiękne miasteczko szczycące się wielowiekową historią, z ciekawą architekturą zabytkowych kamieniczek i wąskich uliczek, z rzymskimi ruinami Grotte di Catullo i XIII-wiecznym zamkiem Castello Scaligero (w XIII wieku Sirmione znajdowało się we władaniu rodziny Della Scala, rządzących z pobliskiej Werony, w XV wieku zostało przyłączone do Republiki Weneckiej i pełniło ważną rolę strategiczną).
Sirmione – zamek Scaligero
Sirmione – zamek Scaligero
Pierwsze ślady osad na tym terenie pochodzą z okresu neolitu; w czasach rzymskich, Sirmione stało się ważnym ośrodkiem miejskim.
Sirmione – stare miasto
Tutaj znajdziemy również Termy z ciepłymi źródłami wód termalnych (źródła Catullo i Virgil), których zdrowotna moc znana była już w czasach antycznych. Sirmione, od wieków swoją urodą przyciągało turystów – sławili je malarze i poeci. Jego uroki opisywali między innymi Stendhal czy Goethe.
Sirmione stało się również przystanią dla legendarnej Marii Callas, która w burzliwych chwilach swojego życia, po kolejnej ognistej kłótni z Aristotelesem Onasisem, chroniła się tutaj w swojej willi (Villa Meneghini). Wśród strzelistych cyprysów, zniewalającego zapachu drzew piniowych i kolorowych oleandrów, starając się ukoić skołatane nerwy, czekała niecierpliwie na telefon od ukochanego Ariego który wezwie ją do powrotu. W takiej chwili, niewiele potrzebowała czasu aby spakować walizki, w pośpiechu opuścić willę i udać się w kolejną podróż. Paryż, Nowy Jork, Londyn… – miejsce było obojętne – z rozradowanym sercem jechała wszędzie tam, gdzie oczekiwał na nią Ari – jej wielka miłość, pełna niezmiennie przeplatanej radości i udręki, miłości i nienawiści. To właśnie to magiczne miejsce wspominała parę dni przed swoją śmiercią słowami: „tęsknię za Sirmione”. To miejsce stało się jej prawdziwym domem.
Sirmione – stare miasto
Jeśli przyjechaliśmy do Sirmione samochodem, zostawmy go na dużym płatnym parkingu znajdującym się po prawej stronie ulicy wjazdowej. Szukanie lepszego miejsca na sąsiednich uliczkach w pobliżu starego miasta, zazwyczaj staje się bezcelowe, a uliczne korki są przyczyną straty czasu i nerwów:)
Rejon starego miasta jest strefą pieszą, z ograniczoną możliwością ruchu kołowego, chociaż dozwolony jest dojazd do hoteli położonych za murami (kontrola przed mostkiem umożliwia weryfikację pojazdów uprawnionych do wjazdu). Z obserwacji widać jednak, że przejazd w żółwim tempie po wąskich i zatłoczonych uliczkach stanowi duże wyzwanie dla kierowców i nie należy do przyjemności:)
Z parkingu, po paru minutach, dochodzimy do niewielkiego placyku, a przed nami otwiera się wspaniały widok na błękit jeziora, oraz otoczony murami zamek Scaligero, odgrodzony od stałego lądu fosą z kamiennym mostkiem. Przechodzimy mostkiem na drugą stronę, aby rozpocząć spacer po uroczym starym mieście.
Sirmione – rękodzieło artystyczne
Wąskimi uliczkami przeciskamy się przez różnobarwny tłum turystów, zaglądając w głąb małych sklepików z włoską ceramiką i oryginalnymi wyrobami z mosiądzu. Restauracyjki usytuowane na placach, placykach i w ciasnych uliczkach, zapraszają do odpoczynku. Wszędzie panuje gwar, słychać rozmowy w różnych językach.
Sirmione – jedna z wielu lodziarni
Przed lodziarniami ustawiają się kolejki chętnych do degustacji znakomitych lodów. Na ladzie stoją waflowe rożki w różnych rozmiarach, a ich kolorowe posypki cieszą oczy.
Rozmaitość kolorów i smaków przyprawia o zawrót głowy, wybór z pewnością nie jest prosty tym bardziej, że lody sprzedawane są nie na kulki, lecz na smaki nabierane sporymi szpatułkami i nasze polskie „kulki” z pewnością nie stanowią dla nich konkurencji:)
Spacerując wśród kolorowego tłumu dochodzimy do placyku przy którym położone są Termy, tutaj w ciepłych źródłach możemy zażyć relaksu – w ich pobliżu usytuowało się wiele droższych hoteli i pensjonatów.
W tym miejscu możemy również wsiąść do elektrycznego „tramwaju”, który dowiezie nas około półtora kilometra dalej, do muzeum archeologicznego Grotte di Catullo. Po drodze, po prawej stronie mijamy położoną wśród drzewek oliwnych plażę miejską, po lewej stronie zwróćmy uwagę na willę Marii Callas (na murze okalającym willę, tuż przy bramie wjazdowej, umieszczono odnośną tabliczkę).
Dojeżdżamy do małego placyku przed Grotte di Catullo – znajdujemy się na samym krańcu cypla, otoczonego z trzech stron błękitem wody. Dociera do nas delikatny zapach drzew oliwnych z plantacji położonej na terenie muzeum.
Grotte di Catullo była patrycjuszowską posiadłością pochodzącą z czasów rzymskich. Jej właścicielem był znany poeta Gaius Valerius Cattulus, pochodzący z bogatej rodziny z Werony. Pozostałości ruin obejmują 20.000 metrów kwadratowych powierzchni, położone są wśród drzew oliwnych, a wspaniały widok na błękitne jezioro i majaczący w oddali brzeg, dopełnia całości. Ta obszerna willa posiadała trzy poziomy (łatwe do rozpoznania również obecnie), a znalezione podczas wykopalisk przedmioty (monety, fragmenty fresków, mozaik czy stiuków możemy obejrzeć w Antiquarium – muzeum położonym przy wejściu).
Sirmione – Grotte di Catullo
.
Sirmione – Grotte di Catullo
Nieśpiesznie spacerujemy pośród cichych ruin, napawając się widokiem ich pięknego położenia. Zachwyca nas to miejsce – istotnie, rezydencja musiała wyglądać wspaniale w czasach swojej świetności.
Kierujemy się w stronę wyjścia, aby w ten sam sposób, tramwajem elektrycznym, wrócić na placyk przed Termami, skąd spacerkiem przez stare miasto dochodzimy do parkingu.
Sirmione – stare miasto
Jeszcze tylko ostatni łyk espresso, ostatnie spojrzenie na zachodzące słońce wpadające do lazurowej wody Lago di Garda. Zmęczeni, lecz zadowoleni z przeżytych doznań, przechodzimy kamiennym mostkiem pod kamiennym sklepieniem bramy, mijając białe, kamienne ściany zamku Scaligero.
W rejonie Lago di Garda spotkamy wiele innych ciekawych miejsc, z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie. Ja wspomnę o dwóch z nich, położonych na północy jeziora, w okolicy miasteczka Riva del Garda.
Pierwszą z atrakcji jest wodospad Varone (Parco Grotta Cascatta Varone), oddalony o 3 km od Riva del Garda.
Ten potężny wodospad, który stanowi dumę mieszkańców Riva del Garda, spada z
Varone – Parco Grotta Cascata Varone
wysokości około 90 metrów, aby z potężnym hukiem spłynąć kaskadowo na dół przez dwie wielkie groty skalne (niższą i wyższą). W obu grotach usytuowane zostały galeryjki wraz z punktami obserwacyjnymi, do których można dojść wspinając się tarasowo położoną dróżką, przy której posadzone zostały rośliny typowe dla klimatu śródziemnomorskiego. Z głośników ukrytych wśród zieleni sączy się cicha, nastrojowa muzyka Vivaldiego. Ilość spadającej wody, jej huk i odpowiednie podświetlenie ścian stwarza niesamowitą scenerię.
Varone – Parco Grotta Cascata Varone
Nic dziwnego, że wodospad ten stał się tak wielką atrakcją. Jego otwarcie nastąpiło 20 czerwca 1874 roku, a uświetnione zostało obecnością dwóch znakomitych gości – Jana Wettyna, króla Saksonii, oraz Nikolasa Petrovića-Njegoša, księcia Czarnogóry.
Miejsce to w późniejszych latach przyciągało wielu sławnych ludzi, stało się również inspiracją dla Tomasza Manna, który pod jego urokiem napisał „Czarodziejską Górę”.
Drugą z atrakcji jest stanowisko archeologiczne nad jeziorem Ledro (Museo delle palafitte del lago di Ledro).
Ledro – Museo delle palafitte del lago di Ledro
Znajduje się tutaj niewielki ogród botaniczny, w którym kultywowane są uprawy z ziaren pochodzących z okresu brązu, znalezionych na tych terenach. Przy okazji, na terenie nad jeziorem zaprezentowana została unikalna ekspozycja chat posadowionych na palach, wraz z eksponatami, którymi ludność z tamtego okresu posługiwała się w codziennym życiu.
Ledro – Museo delle palafitte del lago di Ledro
.
Ledro – Museo delle palafitte del lago di Ledro
Nad jeziorem Garda organizowane są cykliczne targi – handlowcy objeżdżają jezioro Garda w konkretne dni, rozstawiając swoje stoiska w poszczególnych miasteczkach (np. w Malcesine targ organizowany jest we wtorek, w Limone w sobotę).
Lago di Garda – cykliczny bazar
Można zaopatrzyć się w wyroby skórzane, ceramikę czy regionalne przetwory spożywcze.
Nad Lago di Garda, również dzieci znajdą wiele atrakcji przeznaczonych dla siebie – wodne parki rozrywki (Castelnuovo del Garda, Lazise, Valpolicella), leśny park rozrywki (San Zeno di Montagna), czy Aquarium (Castelnuovo del Garda) staną się miłą niespodzianką dla naszym milusińskich.
Okolice jeziora obfitują w gaje oliwne i winnice, znajdziemy tutaj wielu małych i większych producentów oliwy i win. Wielu z nich zaprasza na degustacje, które ułatwiają podjęcie decyzji przy wyborze ich produktów.
Warto zatem odwiedzić ten piękny rejon, cieszyć się jego walorami turystycznymi, śródziemnomorską przyrodą, wspaniałymi widokami, słońcem i lekkim powiewem delikatnego zefiru:)
Lago di Garda – rejs po jeziorze
Zdjęcia są własnością autorki bloga, nie wyrażam zgody na ich wykorzystywanie bez mojej zgody.
Góry i Doliny 